Reşit Bey
Reşit Bey
Reşit Bey, İzmir’i ilk TBMM’de temsil eden sekiz milletvekilinden biridir. Hakkındaki bilgiler son derece sınırlıdır. Milletvekilliği seçim mazbatasına ve hal tercümesine ilişkin bilgiler TBMM kayıtlarında yoktur. 2010 yılında yayımlanan TBMM Albümü’nün (1920-2010) birinci cildinde yer alan bilgilere göre Reşit Bey‘in özlük dosyasında herhangi bir belgeye rastlanmamış, Merkez Nüfus İdaresi Merkezi’nden (MERNİS) nüfus kaydı çıkartılamamıştır. Bu nedenle doğum tarihi, yeri, mesleği ve ailesine ilişkin hiçbir bilgi bulunmamaktadır.
Milletvekili seçildiğine dair 25 Nisan 1920 tarihli seçim tutanağı, 15 Mayıs 1920 günü TBMM’de okunarak diğer İzmir milletvekilleriyle birlikte kabul edilmiştir. Kanun-ı Esasi Encümeni üyesi olan Reşit Bey, görev yaptığı süre boyunca bir önerge vermiş, bu önerge haricinde iki kez söz alarak fikirlerini meclisle paylaşmıştır. 5 Haziran 1920 tarihinde verdiği önergesi, Kütahya’da görev yapan öğretmenlerin maaşlarını zamanında almamalarına ilişkindir. Kütahya vilayet bütçesinin yeterli gelmemesi durumunda diğer vilayetlerden aktarma yapılmasını ya da genel bütçeden destek alınarak sorunun çözümünü içermektedir. Konuyla ilgili meclise bilgi veren Reşit Bey, sadece Kütahya’da değil memleketin pek çok yerindeki öğretmenlerin benzer sıkıntılarla uğraştığından bahsetmiştir. Önerge, geldiği şekliyle Heyet-i İcraiye’ye havale edilmiştir.
Reşit Bey‘in söz aldığı yasa tasarılarından bir diğeri 5 Haziran 1920 tarihlidir. Bu önerge, milletvekilliğine seçilen memurların görevlerinin devam edip etmeyecekleri hakkındadır ve uzun süre müzakere edilmiştir. Reşit Bey, konuşmasında TBMM’nin yürütmeye dair yetkilerinden bahsetmiş ve önergenin meclisin bu niteliğinin dikkate alınarak bir sonuca bağlanmasının üzerinde durmuştur. Reşit Bey, son olarak “Seyyar Jandarma Müfrezeleri Tenkili Hakkındaki Kanunu”nun 7 Temmuz 1920 tarihli müzakereleri sırasında söz almıştır.
Üç ay kadar İzmir milletvekilliği yapan Reşit Bey bu süre zarfında aktif bir milletvekili profili çizmiştir. Ancak ülkeye daha fazla hizmet etme imkânı bulamamış, vefat ettiğine dair telgraf meclisin 22 Ağustos 1920 tarihli oturumunda okunmuştur. Kardeşi Asım Bey’in Söke’den TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa’ya gönderdiği telgrafın okunmasından sonra söz alan Burdur Milletvekili İsmail Suphi Bey, Reşit Bey‘in kıymetli bir insan olduğunu ve cephede görev yaptığını ifade etmiştir. Bu ifadeler Reşit Bey‘in yüksek bir ihtimalle Kurtuluş Savaşı esnasında şehit olduğunu akıllara getirmektedir.
Reşit Bey‘den boşalan İzmir milletvekilliği için Kuşadası’nda bir ara seçim yapılmıştır. İkinci seçmenlerin bir bölümünün sonradan oy kullandığı bu seçim 19 Eylül 1920 günü sonlanmıştır. Seçim neticesinde Bolulu maliye memuru İsmail Bey için 21 Eylül 1920 tarihli bir mazbata düzenlenmiştir. Ancak, TBMM bu seçimi Nisab-ı Müzakere Kanunu’ndan sonra yapıldığı ve İzmir’in nüfusuna oranla temsil edeceği olan vekil sayısının azaldığı gerekçesiyle onaylamamıştır.
Serhan Kemal SAYGI
KAYNAKÇA
ÇAKMAK, Fevzi, İzmir’in Siyasi Hayatında Seçimler (1908-1945), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2017.
ÇOKER, Fahri, Türk Parlamento Tarihi Milli Mücadele ve TBMM I. (1) Dönem 1919 – 1923, TBMM Vakfı Yayınları, 1994.
ÇOLAK, Filiz, I. Dönem TBMM’de İzmir Mebusları ve Faaliyetleri, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 15, sayı: 31 (Aralık 2015), s. 107-155.
https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c003/tbmm01003055.pdf (Erişim Tarihi: 10 Ocak 2024)
https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c001/tbmm01001016.pdf (Erişim Tarihi: 12 Ocak 2024)
TBMM Albümü, (1920–2010) TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, No:1, Ankara 2010.
21/11/2024 tarihinde https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/resit-bey/ adresinden erişilmiştir
Görüntülenme Sayısı:
704